Opis projektu

Od czasu poprzedniego modelowego projektu „Po sąsiedzku” realizowanego przez animatorkę niewiele się zmieniło: starsze osoby nadal nie są grupą, której potrzeby uwzględniane są w strategiach miejskich. Osamotnienie, ograniczony dostęp do specjalistów i zabiegów rehabilitacyjnych ciągle są aktualne.
Nieformalna grupa inicjatorów od lat zaprasza seniorki i seniorów do różnych działań, między innymi na spacery. Widzą małe zainteresowanie aktywnością ruchową i niski poziom wiedzy na temat jej wpływu na zdrowie.
Starsze osoby stosunkowo często (statystycznie co czwarta we wczesnej starości i nawet co druga po 80 r. ż.). doświadczają upadków, które zdarzają się nie tylko w przestrzeni miejskiej, ale też w domu. Powodują nasilenie wielu innych problemów zdrowotnych wiążących się z utrzymaniem równowagi, stanami lękowymi i ograniczeniem aktywności.
Powikłań po upadkach nie uniknęli także członkowie grupy inicjatorów. Jako absolwenci koordynowanej opieki senioralnej, zdrowia publicznego i fizjoterapii postanowili działać. Nawiązali kontakt z Wydziałem Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi i zaprosili studentki i studentów do wolontariackiego prowadzenia zajęć ruchowych ze starszymi osobami, a także do ich wspierania na zasadzie mentoringu. Wszystko po to, by uczestniczki i uczestnicy wyrobili sobie nawyk codziennej aktywności. Regularny ruch pozwala nie tylko zmniejszyć ryzyko wystąpienia upadku, ale też zachować większą sprawność i samodzielność. A to poprawia jakość życia i zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób hipokinetycznych, czyli wynikających z obniżonej aktywności.

Rekrutację przeprowadziły koordynatorki – główna i merytoryczna, specjalistka fizjoterapeutka – na podstawie wywiadów ze zgłaszającymi się osobami. Uczestniczki i uczestnicy brali udział w poprzedzonych częścią teoretyczną zajęciach gimnastyki grupowej prowadzonych przez fizjoterapeutkę i wolontariuszy¹. Po trzech spotkaniach każda osoba otrzymała konspekt ćwiczeń i przybory (taśmę thera band i woreczki wykonane przez wolontariuszki seniorki), by przez dwa miesiące ćwiczyć samodzielnie. Miała zapewnione wsparcie wolontariusza mentora, z którym pozostawała w stałym kontakcie (głównie telefonicznym). Po tym czasie uczestniczki i uczestnicy znów się spotkali – to była okazja, by opowiedzieć o swoich wrażeniach i postępach, a przede wszystkim by sobie i innym pogratulować wytrwałości w ćwiczeniach i poprawy sprawności.

Na finał inicjatorzy zaprosili nie tylko wszystkich, którzy brali udział w projekcie, ale też przedstawicieli lokalnych władz i instytucji, organizacji pozarządowych oraz ekspertów z dziedziny gerontologii. Projekt i jego efekty stały się punktem wyjścia do dyskusji na temat stworzenia warunków do upowszechniania aktywnych, włączających form spędzania czasu oraz organizacji wolontariatu senioralnego.

W ramach projektu powstała publikacja
Nie łam się – ruszaj się – przełamuj stereotypy. Prewencja upadków wśród seniorów

Kto

Animatorka projektu o sobie:

Teresa Kuchta –członkini i współzałożycielka Stowarzyszenia Przyjaciół KOS, aktywistka i wolontariuszka, absolwentka Uniwersytetu Medycznego w Łodzi na kierunku zdrowie publiczne i koordynowana opieka senioralna. Od lat we współpracy z organizacjami pozarządowymi, prowadzi i animuje działania skierowane do seniorów i grup międzypokoleniowych. Od 2019 roku jest aktywną członkinią Klubu Ambasadorów Programu „UTW – Seniorzy w akcji”. Jako absolwentka programu chętnie dzieli się doświadczeniami w realizacji projektów i organizacji wolontariatu, umiejętnościami oraz osobistą historią społecznego zaangażowania.

Organizacja wspierająca:

Po co

Cele projektu to:

• poprawa sprawności i samopoczucia osób starszych;
• współpraca międzypokoleniowa, łamanie stereotypów i wzajemnych uprzedzeń wobec innych generacji;
• zetknięcie się przyszłych specjalistów fizjoterapii z osobami starszymi, które mogą w niedługiej przyszłości stać się ich pacjentami;
• skierowanie uwagi decydentów na dodatkowe korzyści wynikające ze współpracy międzypokoleniowej i pokazanie, że organizacja działań samopomocowych w środowiskach lokalnych może przynosić wymierne korzyści przy stosunkowo niewielkich nakładach;
• zmiana podejścia do osób starszych i uwzględnianie ich głosu w planowaniu rozwiązań do nich kierowanych.

W dłuższej perspektywie nawiązane relacje pozwolą na lepsze diagnozowanie potrzeb starszych osób i bardziej efektywne wsparcie środowiskowe.

Dla kogo

Bezpośrednimi odbiorcami są osoby starsze, które mają trudności w codziennym funkcjonowaniu ze względu na choroby przewlekłe, ograniczenia wynikające z niepełnosprawności ruchowej czy mieszkania na najwyższych piętrach w budownictwie bez windy.

Kto może zrealizować

Podobne działania może zrealizować instytucja samorządowa, organizacja pozarządowa, grupa seniorów we współpracy z organizacją/instytucją działającą na rzecz seniorów czy na rzecz lokalnej społeczności.

Jak

Krok 1. Rozpoznanie
Zastanówcie się w swoim gronie, czy jesteście gotowi zbudować grupę wolontariuszy specjalistów (można ich zatrudnić, ale wtedy koszty działania znacznie wzrosną). Przynajmniej jedną osobę (fizjoterapeutkę/fizjoterapeutę) trzeba zatrudnić jako koordynatora merytorycznego. Zróbcie wstępne rozeznanie, jak wygląda sytuacja starszych osób w okolicy: sprawdźcie lokalne raporty, możecie nawiązać kontakt z przychodnią, ośrodkiem pomocy społecznej, organizacjami seniorskimi czy parafią.
Jeśli jesteście grupą nieformalną, nawiążcie kontakt z organizacją, która wesprze wasze działania i pomoże zdobyć środki na ich realizację. Zorientujcie się, czy w okolicy (możliwie blisko miejsca zamieszkania waszych uczestników) są dostępne lokale, gdzie mogłyby być prowadzone zajęcia, ewentualnie można zapewnić transport uczestników na miejsce zajęć (dostępne środki komunikacji, wolontariusz z samochodem) lub towarzystwo wolontariusza pomagającego w dotarciu na miejsce działań. Podejmijcie rozmowy z innymi partnerami społecznymi, którzy pomogą dotrzeć do grupy docelowej.
Zróbcie plan działań, wstępny kosztorys i rozdzielcie między siebie zadania.

Krok 2. Przygotowania
Poszukajcie specjalisty fizjoterapeuty albo instruktora rekreacji ruchowej z doświadczeniem w pracy ze starszymi osobami. Zaproście do współpracy wolontariuszki i wolontariuszy z odpowiednimi uprawnieniami (np. studentów fizjoterapii, instruktorów z klubu sportowego, fizjoterapeutów – także emerytowanych). Pamiętajcie o regularnych spotkaniach zespołu i z wolontariuszami, żeby na bieżąco omawiać sprawy i planować kolejne działania, a w razie potrzeby modyfikować już zaplanowane.

Ustalcie terminy działań i formę prowadzenia projektu. W całym przedsięwzięciu ważny jest sposób wspierania osób starszych w aktywności fizycznej, czyli zaangażowanie wolontariuszy, którzy będą dla nich mentorami. W zależności od tego, czy zaprosicie emerytowanych specjalistów czy studentów, będzie to mentoring rówieśniczy albo odwrócony.
Rozpiszcie plan treningów, konspekty poszczególnych zajęć i przygotujcie materiały edukacyjne dla uczestników.

Krok 3. Promocja i rekrutacja
Najlepiej, jeśli znajdzie się w waszym zespole wolontariusz, któremu powierzycie zadania z zakresu promocji i przygotowywania relacji z wydarzeń projektowych (może to też być osoba zatrudniona w projekcie.

Do promocji waszego przedsięwzięcia wykorzystajcie wszystkie możliwe kanały: stronę internetową, social media, poproście zaprzyjaźnione instytucje i organizacje o udostępnianie informacji. Tą samą drogą możecie zapraszać wolontariuszy – starszych i młodszych. Przygotujcie plakaty i ulotki z zaproszeniami. W środowisku osób starszych dobrze sprawdzą się ogłoszenia w lokalnej parafii i poczta pantoflowa. Zorganizujcie spotkanie informacyjne i nie zapomnijcie powiedzieć, że udział w zajęciach jest bezpłatny.

Możecie przygotować formularz zgłoszeniowy lub ankietę wstępną zbierającą informacje o aktywności ruchowej w przeszłości i o opiniach na temat aktywności ruchowej seniorów.

Krok 4. Zajęcia treningowe i samodzielne ćwiczenia
Na każde spotkanie przygotujcie napoje, owoce i drobne przekąski.
Zadbajcie o przyjazną atmosferę, czas na nawiązywanie relacji, przestrzeń do rozmów i wysłuchanie uczestników. Po serii kilku zajęć przydzielcie każdemu wolontariuszowi osoby, które będzie wspierał merytorycznie i pomoże wyrobić nawyk regularnej aktywności fizycznej. Rozdajcie uczestniczkom i uczestnikom konspekty ćwiczeń do wykonywania samodzielnie w domu i przybory (np. woreczki, taśmy, piłki).

Krok 5. Finał

Po dwóch miesiącach zorganizujcie wspólne spotkanie i porozmawiajcie o wrażeniach, osiągnięciach, trudnościach i postanowieniach na przyszłość. Na część bardziej oficjalną zaproście osoby, które przyczyniły się do powodzenia waszej inicjatywy, a także te, które mogłyby zainteresować się zorganizowaniem podobnych działań.

Działania dodatkowe
Możecie zorganizować szkolenie z komunikacji elektronicznej i wtedy część spotkań seniorów z mentorami prowadzić online. Platformy internetowe warto wykorzystać też do spotkań zespołu. Wszystko zależy od kompetencji cyfrowych uczestników i wolontariuszy oraz ich gotowości do dodatkowych szkoleń.

Jak zarządzać działaniem

Kluczowe role w projekcie

• osoba koordynująca projekt;
• osoba koordynująca sprawy merytoryczne: fizjoterapeutka/fizjoterapeuta – opracowuje program i harmonogram działań, pełni także funkcję opiekuna grupy mentorów;
• wolontariusze mentorzy – studenci fizjoterapii lub emerytowani specjaliści;
• wolontariusze wspierający.

Koszty realizacji 

Najważniejsze koszty, które trzeba wziąć pod uwagę:

• wynagrodzenie dla osoby koordynującej;
• wynagrodzenia specjalistów i instruktorów;
• pomoce gimnastyczne i szkoleniowe;
• wydruki materiałów promocyjnych i edukacyjnych na warsztaty;
• poczęstunek na spotkania;
• organizacja spotkania podsumowującego;
• obsługa księgowa.

Niezbędne minimum

Konieczne są: 

• grupa osób zainteresowanych prowadzeniem działań – członkinie i członkowie zespołu projektowego;
• osoby koordynujące (jedna zajmująca się sprawami organizacyjnymi, druga merytorycznymi);
• wolontariuszki i wolontariusze pomocniczy,
• specjalistki i specjaliści (osoby zatrudnione i wolontariusze);
• lokal do przeprowadzenia spotkań;
• środki finansowe na realizację działań;
• współpraca z organizacją wspierającą;
• promocja działań;
• organizacja wsparcia dla uczestników – mentoring;
• obsługa księgowa.

Linki:

www.facebook.com/seniorzy.ozorkow

1 Zestaw ćwiczeń oparto na programie profilaktycznym Krajowej Izby Fizjoterapeutów i Ministerstwa Zdrowia „Aktywny senior w domu”, który został stworzony przez ekspertów w okresie pandemii COVID-19.